Beschrijving

Medicatieoverzicht Metoclopramide

Farmacologische Eigenschappen

Metoclopramide is een dopamine-antagonist met prokinetische en anti-emetische eigenschappen. Het werkt door het verhogen van de contractiliteit van de gastro-intestinale spieren, wat de maaglediging versnelt. Daarnaast verhoogt het de druk van de onderste oesofageale sfincter en voorkomt zo reflux.

De werking van Metoclopramide begint meestal binnen 1-3 minuten na intraveneuze toediening en binnen 30-60 minuten na orale inname. De werkingsduur varieert van 1 tot 2 uur. Deze medicatie passeert de bloed-hersenbarrière en kan daarom neurologische bijwerkingen veroorzaken.

Toepassingsgebieden

Metoclopramide wordt voornamelijk gebruikt voor de behandeling van misselijkheid en braken veroorzaakt door chemotherapie, radiotherapie of postoperatieve situaties. Het wordt ook toegepast bij de symptomatische behandeling van gastroparese bij diabetici. Andere toepassingen zijn onder meer de behandeling van refluxoesofagitis en ondersteuning bij medische procedures zoals endoscopie.

Bij de behandeling van migraine kan Metoclopramide worden gebruikt om de opname van pijnstillers te bevorderen. Bij acuut misselijkheid en braken kan Metoclopramide zowel preventief als therapeutisch worden toegediend.

Toedieningsvormen en Doses

Metoclopramide is beschikbaar in verschillende vormen: tabletten, capsules, orale siroop, injectie- en infusieoplossing. De standaard dosering varieert per indicatie, leeftijd en gewicht van de patiënt. Voor volwassen patiënten is de gebruikelijke dosis 10 mg tot drie keer per dag, 30 minuten voor de maaltijd. Kinderen en ouderen hebben mogelijk aanpassing van de dosering nodig.

Bij acute behandeling kan een enkele intraveneuze dosis van 10 mg worden toegediend. De maximale dagelijkse dosis voor volwassenen is 30 mg of 0,5 mg/kg lichaamsgewicht. Voor kinderen wordt de dosering bepaald op basis van het gewicht, met een gebruikelijke dosis van 0,1 tot 0,15 mg/kg per dosis.

Contra-indicaties

Metoclopramide mag niet worden gebruikt bij patiënten met bekende overgevoeligheid voor het middel. Het is ook gecontra-indiceerd bij patiënten met gastro-intestinale bloedingen, mechanische obstructies, of perforaties, gezien het prokinetisch effect.

Patiënten met feochromocytoom dienen Metoclopramide te vermijden vanwege het risico op hypertensieve crisis. Personen met een voorgeschiedenis van tardieve dyskinesie of epilepsie zouden dit medicijn ook moeten mijden vanwege de mogelijk verergerende effecten.

Bijwerkingen en Risico’s

Algemene bijwerkingen van Metoclopramide omvatten vermoeidheid, slaperigheid, en duizeligheid. Gastro-intestinale klachten zoals diarree of misselijkheid kunnen voorkomen. Zeldzamere maar ernstigere bijwerkingen zijn onder meer dystonie, parkinsonisme en tardieve dyskinesie.

Cardiovasculaire reacties zoals hypotensie en bradycardie zijn zeldzaam maar kunnen optreden, vooral bij intraveneuze toediening. Andere bijwerkingen zijn hormonale veranderingen zoals verhoogde prolactinespiegels, wat kan leiden tot galactorroe en menstruele stoornissen.

Interactie met Andere Medicijnen

Metoclopramide kan de absorptie van andere geneesmiddelen beïnvloeden door zijn effect op de gastro-intestinale motiliteit. Gelijktijdig gebruik met anticholinergica kan de prokinetische werking verminderen. Combinaties met MAO-remmers of tricyclische antidepressiva kunnen het risico op hypertensieve crisis verhogen.

Metoclopramide kan de werking van alcohol versterken, wat leidt tot verhoogde sedatie. Het gelijktijdig gebruik met antipsychotica kan de kans op extrapiramidale bijwerkingen vergroten. Patiënten die opioïden gebruiken dienen voorzichtig te zijn vanwege mogelijke versterking van neveneffecten zoals constipatie.

Opslag en Stabiliteit

Metoclopramide dient bij kamertemperatuur te worden bewaard, beschermd tegen licht en vocht. De houdbaarheid varieert per toedieningsvorm; tabletten en capsules zijn doorgaans langer houdbaar dan oplossingen. Oplossingen dienen na openen zo snel mogelijk te worden gebruikt om microbiologische contaminatie te vermijden.

Er dient rekening gehouden te worden met specifieke aanbevelingen van de fabrikant voor opslag. Verlengen van de stabiliteit kan afhangen van de omgevingsfactoren zoals temperatuur en luchtvochtigheid.

Voorzichtigheden bij Gebruik

Zorgvuldige monitoring is vereist voor patiënten met nieraandoeningen, aangezien aanpassingen van de dosering nodig kunnen zijn. Hepatische stoornissen kunnen het metabolisme van Metoclopramide beïnvloeden, waardoor de plasmaconcentraties kunnen stijgen.

Patiënten met een voorgeschiedenis van depressie dienen zorgvuldig te worden gevolgd. Ouderen zijn gevoeliger voor de sedatieve en motorische bijwerkingen van Metoclopramide en vereisen mogelijk lagere doseringen.

Gebruiksinstructies

Metoclopramide tabletten dienen met water te worden ingenomen, bij voorkeur 30 minuten voor de maaltijd. Voor intraveneuze toediening dient de injectie langzaam te worden toegediend om het risico op bijwerkingen zoals hypotensie te verminderen.

De orale siroop moet zorgvuldig worden afgemeten met behulp van een bijgeleverd maatlepeltje. Procedures zoals endoscopie die Metoclopramide vereisen, dienen door gekwalificeerd medisch personeel te worden uitgevoerd.